2005 "Νυχτερινοί Περίπατοι"

Το δομημένο περιβάλλον είναι η πρώτη ύλη των εικόνων που πλάθει ο Σωτήρης Λιούκρας στους Νυχτερινούς Περιπάτους του. Τοπία της Φλώρινας, της πόλης στην οποία ζει, εργάζεται, κινείται, χωρίς ωστόσο να καταβάλει οποιαδήποτε προσπάθεια περιγραφικής αποτύπωσης των εξωτερικών χαρακτηριστικών της. Η ανθρώπινη μορφή συνδιαλέγεται με το τοπίο, υπονοείται ως σκιά, ενσωματώνεται στο χώρο, δεν αποτυπώνει απλά το ίχνος της διέλευσής της, αλλά τροποποιεί δραστικά τη βιωμένη αίσθηση του τοπίου που προσλαμβάνει ο θεατής.

Η ζωγραφική του Λιούκρα είναι ανοιχτή σε πολλαπλές ερμηνείες και προσεγγίσεις που υπόκεινται στις προσλαμβάνουσες του δέκτη. Η πηγή προέλευσης των εικόνων διατηρείται σκόπιμα ασαφής και γι’ αυτό εύπλαστη: είναι η πραγματικότητα των αισθήσεων, ο κόσμος του ονείρου, της μνήμης και της φαντασίας, ή αυτόματες προβολές του ασυνείδητου;

Είναι πλέον προφανές ότι οι συνειδησιακές καταστάσεις δεν διαχωρίζονται με απόλυτα κριτήρια. Τόσο σύμφωνα με τις σύγχρονες επιστημονικές προσεγγίσεις, όσο και  στην κοσμοαντίληψη που διακρίνει τον καλλιτέχνη, το γνωσιολογικό πεδίο, το προϊόν της οπτικής αντίληψης και των άλλων αισθήσεων, η μνημονική – επιλεκτική ανάκλησή τους, αλλά και η νοητική-συναισθηματική επεξεργασία στην οποία υποβάλλονται τα αρχικά δεδομένα αλληλοτροφοδοτούνται με βιωματικό τρόπο. Ο ίδιος διαθέτει την εμπειρία και την επάρκεια των εικαστικών μέσων που του επιτρέπουν να κινείται ανάμεσα στο χώρο των οπτικών εντυπώσεων και της υποκειμενικής ερμηνείας και επαναδιαπραγμάτευσής τους με μία  χαρακτηριστική δεινότητα που δημιουργεί την εντύπωση ότι ο ζωγράφος ανασύρει με ευκολία έτοιμες εικόνες μέσα από μία πλούσια μνημονική δεξαμενή.

Εάν η πολύπλοκη επεξεργασία στην οποία υποβάλλει το θέμα μέχρι την τελική του διατύπωση δεν είναι εμφανής σε πρώτο επίπεδο, για κάποιον που γνωρίζει την εξελικτική πορεία του έργου του οι συνέχειες και οι τομές εξηγούνται σε συνάρτηση με προηγούμενα στάδια.

Η αναζήτηση των σχέσεων που δημιουργούνται ανάμεσα στα αντικείμενα με την επενέργεια του φωτός αποτελεί κυρίαρχο ζήτημα ενασχόλησης του καλλιτέχνη από παλιά. Μία εκδοχή των πειραματικών προσεγγίσεων στον τρισδιάστατο χώρο μας είχε δώσει τα προηγούμενα χρόνια με τις κατασκευές του. Στην παρούσα φάση διευρύνει το αρχικό πλαίσιο αναφοράς διερευνώντας τα ίδια ζητήματα στις δύο διαστάσεις του καμβά. Ωστόσο, εάν η λιτότητα, η αυστηρή μελέτη και ο αναστοχασμός γύρω από τις ιδιότητες της ύλης και του φωτός αποτελούσαν διακριτικά γνωρίσματα των τρισδιάστατων πειραματισμών του, στην τωρινή δουλειά έχει απελευθερώσει μια ζωτική ενέργεια που του επιτρέπει να υπερβαίνει τη φαινομενικά αντιθετική σχέση ανάμεσα στο υλικό και στο άυλο, το πλήρες και το κενό, το φωτεινό και το σκοτεινό, το λογικό και το παράλογο, προτείνοντας μια νέα, απόλυτα προσωπική θέση στην οποία ο πρώτος όρος του αντιθετικού ζεύγους διαμεσολαβείται από το δεύτερο σε μια καινούργια, διαλεκτική ενότητα. Προεκτείνοντας τους κατασκευαστικούς προβληματισμούς του, ο Λιούκρας προτείνει μια εναλλακτική, δυνητική κατάσταση των πραγμάτων, όπως τη βιώνει ο ίδιος μέσα από τα έργα του.

Μια τάση αποστασιοποίησης από το συγκεκριμένο θέμα -είτε πρόκειται για κτήρια της πόλης, εσωτερικές σκηνές, τυχαίες ανθρώπινες συνευρέσεις ή παράλληλες διαδρομές- διαφαίνεται στο βλέμμα του καλλιτέχνη. Το θέμα γίνεται αφορμή ομιλίας για ενδιάμεσες ψυχικές καταστάσεις: το περίγραμμα του ανθρώπινου σώματος λειτουργεί ως οθόνη προβολής ενός αστικού στιγμιότυπου σε ένα γοητευτικό και αινιγματικό παιχνίδι πολλαπλών εικόνων που συναντώνται αιφνιδιαστικά με χιουμοριστική συχνά διάθεση. Μία ντουλάπα, ένα παράθυρο ή ένα συρτάρι αφήνονται σκόπιμα μισάνοιχτα για να εφορμήσει η πόλη. Στη δημιουργική καλλιτεχνική σύλληψη το εξωτερικό και το εσωτερικό διαπλέκονται, αντανακλώνται σε επιφάνειες απτές και αναγνωρίσιμες, ενώ συγχρόνως φανταστικές και ανοίκειες. Το ευπρόσδεκτο αίσθημα του ξαφνιάσματος προκύπτει από τις μετατοπίσεις των αντικειμένων, τις μη αναμενόμενες συσχετίσεις τους με τον περιβάλλοντα χώρο, την ταυτόχρονη παράθεση διαφορετικών χρονικών στιγμών, ή την αναίρεση της μονοδιάστατης θέασης.

Ο Σωτήρης Λιούκρας επιστρέφει στη ζωγραφική με μία φρέσκια και σίγουρη ματιά, μεταπλάθοντας δημιουργικά τους προγενέστερους τρισδιάστατους πειραματισμούς του. Συνεχίζει την εξερεύνηση θεμελιωδών εικαστικών ζητημάτων, όπως οι σχέσεις των αντικειμένων με τον χώρο, συστήνοντας με τους Νυχτερινούς Περιπάτους μία διαφορετική, εξόχως ενδιαφέρουσα, πρόσληψη της καθημερινότητας.

Συραγώ Τσιάρα

Ιστορικός Τέχνης - Επιμελήτρια Κρατικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης

Κατάλογος της έκθεσης "Νυχτερινοί Περίπατοι", γκαλερί Ειρμός Θεσσαλονίκη 2005