2007 "Φωτισμένα Παράθυρα"

Στα έργα του Σωτήρη Λιούκρα η καθημερινή εμπειρία αποτελεί την αφετηρία για την αποτύπωση της ιδιαίτερης βίωσης του χώρου. Η περιήγηση μέσα στην πόλη, η παρατήρηση του αστικού τοπίου, που ξετυλίγεται κάτω από τα χρώματα της νύχτας, αντιπαραβάλλονται με όσα συμβαίνουν στο εσωτερικό των σπιτιών που σημαδεύουν τα φωτισμένα παράθυρα. Οι χώροι διαπλέκονται, τα αντικείμενα συσχετίζονται απροσδόκητα, το περιέχον γίνεται περιεχόμενο, το φως και το σκοτάδι εναλλάσσονται καλύπτοντας με μυστήριο τα πιο συνηθισμένα πράγματα. Στα έργα της προηγούμενης ενότητας των «Νυχτερινών περιπάτων» σύμφωνα με το ζωγράφο: «… το αστικό τοπίο λειτουργεί ως σκηνικό όπου εκτυλίσσεται η δράση με την έννοια της βιωμένης εμπειρίας. Ταυτόχρονα οι απόψεις αυτές των σπιτιών με τα φωτισμένα παράθυρα οι κατά άλλα συνηθισμένες- μου εμφανίστηκαν σαν ιδιαίτερες εικόνες που έφεραν ένα κρυφό και αινιγματικό νόημα…, σαν κιβωτοί φωτός μέσα στο σκοτάδι, σαν «φορείς χώρου» μέσα στο χώρο…».

Καθώς συνεχίζει τη δουλειά του πάνω στα ίδια θέματα, στα πιο πρόσφατα έργα εμφανίζεται έντονη η αντίθεση ανάμεσα στη βίωση του εσωτερικού και του εξωτερικού χώρου, ανάμεσα στον ιδιωτικό χώρο, που περικλείει τις ιδιαίτερες στιγμές της ζωής του ανθρώπου και το δημόσιο, στον οποίο οι πράξεις του είναι εκτεθειμένες στη θέα όλων. Ο ιδιωτικός χώρος είναι συνυφασμένος με την προστασία, το καταφύγιο, τη θαλπωρή της εστίας· ένας χώρος ασφαλής, που ελέγχεται από τον ένοικό του και μέσα σ’ αυτόν εντάσσεται οτιδήποτε αφορά τη βιολογική διαδικασία, τις ανάγκες που τον δένουν με την υλική του υπόσταση, αλλά και τις διεργασίες της ιδιαίτερης εσωτερικής του ζωής. Όσο οικείος όμως και να είναι αυτός ο χώρος δεν παύει να είναι περιορισμένος, και οτιδήποτε διαδραματίζεται εντός του δεν έχει κανένα ειδικό ενδιαφέρον παρά μόνο για τους ενοίκους του. Η έξοδος στο δημόσιο χώρο είναι η έκθεση της δράσης στο βλέμμα των άλλων και συγχρόνως η περιήγηση σε έναν τόπο που, αν και είναι γνωστός, εξακολουθεί να έχει τις σκοτεινές του πλευρές.

Στα έργα του Σωτήρη Λιούκρα υπάρχει και η ενδιάμεση κατάσταση του παρατηρητή που ευρισκόμενος στο όριο εσωτερικού και εξωτερικού χώρου, ιδιωτικού και δημόσιου βίου ατενίζει ενεργητικά από την ασφάλεια του εξώστη του την πόλη που απλώνεται μπροστά του· μια πόλη που -σαν εκείνη στις «Αόρατες πόλεις» του Ίταλο Καλβίνο- «…έχει την ιδιότητα να μένει στη μνήμη σημείο προς σημείο, με όλη τη σειρά των δρόμων, των σπιτιών κατά μήκος των δρόμων, και των θυρών και παραθύρων των σπιτιών, αν και τίποτα από αυτά δεν παρουσιάζει καμιά ιδιαίτερη ομορφιά ή σπανιότητα. Το μυστικό της έγκειται στον τρόπο που το βλέμμα σου τρέχει πάνω σε σχήματα που διαδέχονται το ένα τ’ άλλο όπως σε μια παρτιτούρα όπου δεν μπορείς ν’ αλλάξεις ή να μετατοπίσεις καμιά νότα.» Μια πόλη χαραγμένη στη μνήμη, που ο παρατηρητής μπορεί να ανακαλέσει τα σχήματά της και να ξαναπλάσει εκείνα τα σημεία της που έχουν γι αυτόν μια ιδιαίτερη βαρύτητα: «…Αυτή η πόλη που δε σβήνεται απ’ το μυαλό είναι σα μια αρματωσιά ή μια κερήθρα που στα κελιά της ο καθένας μας μπορεί να βάλει τα πράγματα που θέλει να θυμάται: ονόματα επιφανών ανδρών, αρετές, αριθμούς ταξινομήσεις φυτών και ορυκτών, ημερομηνίες μαχών, αστερισμούς, κομμάτια συζητήσεων. Ανάμεσα σε κάθε ιδέα και σε κάθε σημείο της διαδρομής μπορεί κανείς να εγκαταστήσει μια συγγένεια ή αντίθεση που βοηθάει στην άμεση επαναφορά στη μνήμη…».     

Ωστόσο οι δραστηριότητες του εσωτερικού, του εξωτερικού και του μεταιχμιακού χώρου δεν οριοθετούνται, καθώς οι χώροι αυτοί βρίσκονται σε μια συνεχή διαπλοκή και συνύπαρξη στο επίπεδο της συνείδησης. Ο αμφίσημος και αινιγματικός χαρακτήρας τόσο του χώρου όσο και των μορφών συμπληρώνεται από την  αντιθετική παρουσία των φωτισμένων και σκοτεινών περιοχών, δηλώνοντας τις πολύπλοκες σχέσεις που διαμορφώνονται καθημερινά μέσα σε μια πραγματικότητα που δέχεται πολλαπλές αναγνώσεις.

                                                                                                 

Ζωή Γοδόση Δρ. Ιστορίας της Τέχνης

Κατάλογος της έκθεσης στην Αίθουσα Τέχνης Ιανός, Αθήνα 2007